1826 alfabetyczny spis Gontowian i spis budynków w Gontowie
Dodane przez Remek dnia Stycznia 29 2014 20:51:52
źródło: Inwentarz Ekonomiczny Dóbr Milna, Kamionki, Podlisek y Gontowy w moc Rozporządzenia Wysokich Ces. Król. Sądów szlachekich Lwowskich dmia 20 Października 826 do Nru 24904. wypadłego w celu ustanowienia sądowego Szacunku przez C.K. Urząd komorniczy Złoczowski wprowadzony, spisany, a przez Ces. Kroll. Urząd cyrkularny sprawdzony, i potwierdzony. Rękopis.
ALFABETYCZNY SPIS PODDANYCH Z GONTOWY Z ROKU 1826:
Albański Fedko, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 24. Nie posiadał żywego inwentarza.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Bieniaszewski Mateusz, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 14. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 12 owiec, 4 świnie oraz 2 pnie pszczół.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Byczek Bartek, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 3. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 13 owiec, 2 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Byk Franek, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 1. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 1 koń.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Chwałowicz Błażko, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 28. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 7 owiec, 1 świnia.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Dec Marcin, chałupnik, mieszkał w domu nr 4. Nie posiadał żywego inwentarza.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni piesze pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść pół motka włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 11 jaj.
Mazur Jaśko, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 7. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 14 owiec.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Mazur Marcin, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 9. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 10 owiec, 3 świnie oraz 4 pnie pszczół.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Miazgowski Anton, chałupnik, mieszkał w domu nr 23. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 1 świnia.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni piesze pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść pół motka włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 11 jaj.
Miazgowski Michał, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 6. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 6 owiec.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Misztal Jaśko, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 8. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 5 owiec, 5 świń oraz 1 pień pszczół.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Misztal Marcin, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 5. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 6 owiec, 1 świnia.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Misztal Szymek, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 20. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 9 owiec, 2 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Olszewski Piotr, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 12. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 2 owce.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Pączek Kuba, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 22. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 11 owiec, 1 świnia.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Franć, chałupnik, mieszkał w domu nr 26. Nie posiadał żywego inwentarza.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni piesze pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść pół motka włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 11 jaj.
Szeliga Franek, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 11. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 3 owce, 3 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Gabriel, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 16. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 4 owce.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Jaśko, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 15. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 9 owiec, 1 świnia.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Jędrzej, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 19. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 10 owiec, 2 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Józef, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 17. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 9 owiec, 2 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Kacper, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 13. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 9 owiec, 4 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Krzyśko, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 2. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 1 koń, 4 owce, 4 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Szeliga Maciek, chałupnik, mieszkał w domu nr 27. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 świnie.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni piesze pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść pół motka włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 11 jaj.
Szeliga Michał, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 18. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie oraz 1 pień pszczół.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
Wylaz Michał, gospodarz ćwierćłanowy, mieszkał w domu nr 29. Żywy inwentarz w gospodarstwie: 2 konie, 4 owce, 1 świnia.
Rocznie musiał odrabiać 52 dni ciągłe pańszczyzny oraz 6 dni szarwarków. Co roku był także obowiązany uprząść 1 motek włókna z pańskiego przędziwa oraz złożyć daninę w naturze: jedną kurę i 15 jaj.
SPIS DOMÓW W GONTOWIE W ROKU 1826:
dom nr 1 - Byk Franek, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 2 - Szeliga Krzyśko, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 3 - Byczek Bartek, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 4 - Dec Marcin, chałupnik
dom nr 5 - Misztal Marcin, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 6 - Miazgowski Michał, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 7 - Mazur Jaśko, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 8 - Misztal Jaśko, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 9 - Mazur Marcin, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 10 - Karczma Pańska
dom nr 11 - Szeliga Franek, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 12 - Olszewski Piotr, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 13 - Szeliga Kacper, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 14 - Bieniaszewski Mateusz, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 15 - Szeliga Jaśko, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 16 - Szeliga Gabriel, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 17 - Szeliga Józef, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 18 - Szeliga Michał, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 19 - Szeliga Jędrzej, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 20 - Misztal Szymek, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 21 - Dom Skarbowy
dom nr 22 - Pączek Kuba, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 23 - Miazgowski Anton, chałupnik
dom nr 24 - Albański Fedko, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 25 - Dom Skarbowy
dom nr 26 - Szeliga Franć, chałupnik
dom nr 27 - Szeliga Maciek, chałupnik
dom nr 28 - Chwałowicz Błażko, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 29 - Wylaz Michał, gospodarz ćwierćłanowy
dom nr 30 - Dom Skarbowy Komora
dom nr 31 - Dom Skarbowy
W inwentarzu z czasów pańszczyźnianych w Milnie i Gontowie występowały trzy rodzaje poddanych. Gospodarze - posiadający dom, ogród i pole uprawne. Chałupnicy - posiadający tylko dom z ogrodem (bez pola). Oraz komornicy - nie posiadający własnego domu ani gruntu i mieszkający w cudzych domach (płacąc za to "komorne" feudalnemu panu - 1 dzień pańszczyzny pieszej na miesiąc). Dzieci głównego gospodarza, mieszkające z nim pod jednym dachem, nie były uważane za komorników i były zwolnione od "komornego".
Gospodarze dzielili się jeszcze na trzy kategorie, według wielkości posiadanej ziemi. Jednołanowi (1 łan = ok. 17 hektarów) i pół łanowi (pół łana = ok. 8,5 hektara) - te kategorie w roku 1826 w Gontowie nie występowały. Gospodarze gontowscy należeli do kategorii ćwierćłanowych - posiadający około 4,25 hektara ziemi (ćwierć łanu).
Przed zniesieniem pańszczyzny chłopi nie byli właścicielami swoich gruntów i budynków. Dobrym porównaniem jest tutaj wieczysta dzierżawa, występująca w czasach PRL. Nieruchomości nie można było dzielić, zastawiać czy zbywać obcym osobom, lecz można je było dziedziczyć i przekazywać w obrębie rodziny (np. zięciom). Posiadacze mieli także różne prawa, gwarantowane przez austriackie państwo. Nie można ich było bez powodu pozbawić gruntu czy przepędzić z domu. Cały czas jednak właścicielem ziemi i budynków pozostawał pan feudalny (dziedzic wioski).
Za możliwość użytkowania ziemi i budynków poddani musieli opłacać się dziedzicowi. Przede wszystkim własną pracą (odrabianiem pańszczyzny), ale także różnymi daninami w naturze. Przy gospodarzach z Milna i Gontowy widać dwa rodzaje pańszczyzny - "ciągła" (to znaczy z użyciem własnych zwierząt pociągowych poddanego) i piesza. Oprócz tego występują tak zwane szarwarki - 6 dni pracy rocznie - do których były zobowiązani wszyscy posiadacze domów i gruntów (tylko komornicy byli od nich zwolnieni). Nie była to pańszczyzna, lecz obowiązkowe prace dla dobra publicznego, jak naprawa dróg i mostów w okolicach wioski, prace melioracyjne i inne.
Posiadacze owiec i świń musieli za te zwierzęta dodatkowo uiszczać dworowi coroczną opłatę w gotówce. Siedem i pół grosza polskiego od dorosłej owcy czy świni, a trzy i trzy czwarte grosza polskiego od młodej. [1 grosz polski = 0,5 austriackiego krajcara]. Dwaj włościanie z Milna - Stefan Skorupa i Wasyl Łucyk - byli wtedy chyba najbogatsi w dominium, bo jako jedyni posiadali stada liczące ponad 40 owiec.
Warto tu jeszcze dodać, że pańszczyzna była pobierana od gospodarstwa, nie od głowy. Więc niektórzy bogatsi chłopi, posiadający więcej zwierząt pociągowych i własnych parobków, lub kilku synów, mogli wysłać jednego z nich, na przykład z jednym lub z parą koni czy wołów do pracy na pańskim, a sami z resztą domowników i zwierząt pociągowych pracować w tym samym czasie u siebie, na swoim. Zwraca też uwagę duża ilość zwierząt przy niektórych gospodarstwach. Więcej niż znamy z opowiadań czy spisanych wspomnień z czasów przed II wojną światową. Należy jednak pamiętać, że w czasach pańszczyźnianych istniały tylko duże gospodarstwa. Ziemi nie można było dzielić, więc nie było rozdrobnienia, a cały majątek rodzinny spoczywał w rękach jednego "gazdy", pod którego przywództwem pracowała reszta familii. W przypadku jego śmierci dzielono tylko gotówkę i drobne ruchomości zmarłego, natomiast całe gospodarstwo i inwentarz przechodziło w ręce jednego następcy, bez żadnej rekompensaty dla reszty rodzeństwa. Dzięki temu gospodarstwa zawsze były duże i w miarę silne - o ile nie doszło do jakiegoś lokalnego kataklizmu, typu pożar (bardzo częste nieszczęście w XIX wieku) lub zaraza zwierzęca. Kosztem jednak ludzi, czyli tego pominiętego męskiego rodzeństwa, którzy o ile nie osiedli na swoim - najczęściej wżeniając się w jakąś rodzinę, nie posiadającą męskiego spadkobiercy - musieli szukać szczęścia gdzieś poza wioską (np. przy wojsku), lub spadali do kategorii komorników i wiejskiej biedoty.
Czytelników, którzy chcieliby dowiedzieć się więcej o czasach pańszczyźnianych, odsyłamy do ciekawego źródła "Katechizmu poddanych galicyjskich", publikowanego na stronie "Olejów na Podolu" .