Strona Główna ˇ Forum ˇ Zdjęcia ˇ Teksty ˇ Szukaj na stroniePoniedziałek, Grudnia 02, 2024
Nawigacja
Portal
  Strona Główna
  Forum
  Wszystkie teksty
  Mapa serwisu

Ilustracje
  Galeria zdjęć
  Album
  Stare mapy
  Stare pieczęcie

Teksty
  Historia
  Przodkowie
  Czasy Pawlikowskich
  Czasy przedwojenne
  II wojna światowa
  Po wojnie
  Zasłużeni Milnianie
  Adolf Głowacki:
Milno - Gontowa
  Ze starych gazet

Plany zagród
  Mapka okolic Milna
  Milno - Bukowina
  Milno - Kamionka
  Milnianie alfabetycznie
  Gontowa
  Gontowianie alfabetycznie

Literatura
  papierowa
  z internetu

Linki
  Strony o Kresach
  Przydatne miejsca
  Biblioteki cyfrowe

Konktakt
  Kontakt z autorami

Na stronie
Milno na Podolu
Najnowszy użytkownik:
Karolina
serdecznie witamy.

Zarejestrowanych Użytkowników: 159
Nieaktywowany Użytkownik: 0

Użytkownicy Online:

Kazimierz 3 dni
EwelinaZajac 1 tydzień
dark 1 tydzień
maria 2 tygodni
Jozef 6 tygodni
zbiniud17 tygodni
WEBHELA29 tygodni
zenekt30 tygodni
sierp33 tygodni
MarianSz43 tygodni

Gości Online: 3

Twój numer IP to: 18.97.14.89

Artykuły 331
Foto Albumy 67
Zdjęcia w Albumach 1883
Wątki na Forum 47
Posty na Forum 133
Komentarzy 548
Logowanie
Nazwa Użytkownika

Hasło

Zapamiętaj mnie



Rejestracja
Zapomniane hasło?
Zagłosuj na nas

KRESY

Zaopatrzenie ludności Milna w wodę
Zaopatrywanie się ludności Milna w wodę.

Człowiek od zarania ludzkości związany jest z wodą. Łatwe pozyskiwanie tego życiodajnego płynu, było decydujące przy wyborze miejsca na osadę. Powstawały, więc one początkowo wyłącznie nad rzekami i jeziorami. Dopiero, gdy tam zrobiło się ciasno i nauczono się budować studnie, osiedla rozprzestrzeniły się na tereny bez wód powierzchniowych. Wodę do takich osiedli dowożono początkowo w beczkach.
Wszystkie przysiółki Milna też rozłożone są wzdłuż rzeki i jej dopływów. Woda w tych ciekach jest doskonała, bo wszystkie biorą początek i zasilane są ze źródeł.
Nasi przodkowie wodę brali głównie ze źródeł a dla zwierząt również z rzeki.
Większe wydajniejsze źródła pogłębiano i obudowywano kamieniami tak by można było zaczerpnąć wodę wiadrem. Później dodano im prostokątną drewnianą obudowę nadziemną, która osłaniała je przed zanieczyszczeniami. Tak obudowane źródła nazywano "kyrnicami";
/krynica /. Jest to spolszczona ukraińska nazwa "kyrnycia";.
Każda kyrnica zaopatrzona była w "kluczkę"; / kij z hakiem /, do której zaczepiało się wiadro i wyciągało wodę.
Poniżej kyrnic budowano "badunie"; / pralnie /, przez które przepływał cały lub część strumienia wypływającego ze źródła. Zapewniało to stałą czystość wody w baduni.
Badunia to prostokątne zagłębienie obudowane kamieniem lub drewnem z kładkami z grubych desek / bali /, na których "pranikiem"; / kijanka / wykonywano pranie. Na zimę aby osłonić badunię przed zawiejami i zadymkami śnieżnymi, obudowywano je snopkami słomianymi na konstrukcji ze słupów i żerdzi.
Z każdej kyrnicy korzystało około 20 gospodarstw. Ci, którzy mięli bliżej do rzeki, z niej brali wodę dla zwierząt a z kyrnicy tylko do celów spożywczych. Dalej mieszkający wozili wodę w beczkach.
Takie rozwiązanie przetrwało ponad 300 lat, w okresie 400 letniej naszej bytności na Kresach. Dopiero w okresie zaboru austriackiego wybudowano we wsi trochę zbiorowych studni głębinowych z obudową z bali dębowych. Miały one przekrój prostokątny. Betonowe studnie najpierw z kręgów a później monolityczne rozpowszechniły się po I Wojnie Światowej. Najpierw studnie i kilka pomp wybudowano w drugiej połowie międzywojennego dwudziestolecia. W miarę rozrastania się wioski w tym czasie / Paświsko, Kawałeczek, Parcelacja, wydłużony Tamten Koniec i Kątek oraz nowe fragmenty Krasowiczyny i Podlisek/, pojawiło się tam obok studni kilka kyrnic z kręgów betonowych.
Studnie betonowe budowano indywidualnie lub na granicy do spółki z sąsiadem. Rzadziej robił to większy zespół. Niektórzy wchodzili do spółki do czasu wybudowania swojej studni. W miarę budowy studni drewnianych malała liczba użytkowników kyrnic a po rozpowszechnieniu się studni betonowych, zmalało użytkowanie jednych jak i drugich. Niektóre kyrnice np .na łące hnatijowej w Tamtym Końcu , czy na łące Botiuka 13 zupełnie przestały być użyteczne.

KYRNICE I STUDNIE BUKOWINY.

Kyrnice z obudową drewnianą. W nawiasie użytkownicy 1944r.

Łąka Botiukowa 13 / nieużytkowana / wcześniej do 20 użytkowników
Łąka Gaździckich 114- 10 uż./ 89,109-111,114-119/ wcz.20
Łąka hnatijowa / nieużytkowa / wcześniej około 20 użytkowników
Koło Wuzera- 8 uż / 2-4, 71, 72, 74, 144 / wcz.22 uż.

Kyrnice z kręgów betonowych
1. Kawałeczek- 10 użytk. / 42-46, 48, 51-54 /
2. Koło Raroga 148- 7 uż. / 147-149, 152, 154, 156, 162 /
3. Bieniaszewski 157.

Ponadto na Paświsku była kryniczka / jeden krąg wpuszczony w ziemię/, z której korzystał Baran 158 i Zaleski 161. Brali z niej wodę również wszyscy pracujący w polu w tym rejonie.

Studnie zbiorowe z obudową drewnianą.

1. Zawadzki 8 -11 uż. /6-14, 69, 70/, wcześniej 21 użytk.
2. Zaleski 61 - 9 uż. / 25-31, 60,61/ wcześniej 17 użytk.
3. Pawłowski 80 -13 uż. / 79, 83, 135-142/ wcz.14 użytk.
4. Jakimczuk 85 -18 uż. / 84-86, 121-133/ wcz.20 użytk.

Dawniej prawdopodobnie były też kyrnice na źródle przy ścieżce z Paświska do Baranowej Uliczki a także jakaś pośrednia na odcinku Botiuk 13- Baran 38. Wcześniej gdy nie było Paświska mieszkańcy tego rejonu mogli brać wodę z rzeki , bo nie niosła zanieczyszczeń.

Studnie betonowe z kręgów i monolityczne.

1. Lis 5
2. Raróg 19- Szeliga 20
3. Krąpiec 21
4. Baran 22- Gumienny 23
5. Suchecki 24
6. Głowacki 32+31 czasowo
7. Baran 38 /36-39/
8. Pawłowski 47
9. Mazur 49
10. Pawłowski 50
11. Czapla 57+33, 34, 35, 55, 56, czas
12. Zaleski 59
13. Zaleski 62
14. Zaleski 63
15. Krąpiec 64-65+17, 18 czas
16. Zaleski 66+15, 16 czas.
17. Zaleski 67- Majkut 68
18. Głowacki 73
19. Letki 75- Maliszewski76+77 czas.
20. Łoik 78
21. Suchecki 87
22. Hnatów 88
23. Zaleski 80
24. Zając 91
25. Maliszewski 92-Dudyński 93
26. Futryk 94
27. Szeliga 95
28. Głowacki 97- Majkut 98+99 czas.
29. Petryszyn 101- Syrotiuk 102+100 czas.
30. Zając 103
31. Głowacki 104-Majkut 105
32. Zając 108
33. Syrotiuk 112
34. Czapla 113
35. Marcjasz 120 /pompa/
36. Marcinków 134
37. Letki 143
38. Marcinków 146
39. Zaleski 150- Krąpiec 151
40. Suchecki 153
41. Zając 155
42. Szeliga 159- Majkut 160
43. Letki 164+163 czas.
44. Szeliga 165

Na Paświsku Baran 158 i Zaleski 161 korzystali z kyrniczki a Baran 162 z kyrnicy rarogowej. W lesie gospodarstwa w luźnej zabudowie miały swoje studnie. Brak danych o studniach na kolonii leśnej.

KYRNICE I STUDNIE KAMIONKI:

Studnie prywatne- pompy:

1. Zakrzewska Józefa 1
2. Bieniaszewski Antoni 10
3. Zaleski Piotr 144

Studnie- pompy zbiorowe przy ulicy:

1. Zaleski Antoni 33 i Dec Kazimierz 34- wspólna
2. Krąpiec Stanisław 41 + sąsiedzi
3. Marcijasz Michał 57+56+/58-62/+/132-137/
4. Jan Dec 127+ sąsiedzi
5. Zaleski Piotr 65 Zaleski Jan 66+ 4 rodziny

Kiernice i badunie zbiorowe:

1. Łąka naprzeciw Franciszka Barana 23- przy baduni 3 długie ławki do prania. Przy
każdej ławce mogły prać 2 kobiety, czyli równocześnie 6 praczek.
2. Zaleski Józef 114 i Odżga Jan 115 - wspólna na prywatnym ogrodzie.
3. "W Ulicy";- na końcu ulicy koło Pastuszki Marcina 121i Romanów Michał 122.
Kiernica i badunia obudowane deskami.
4. Koło Kandyrały 73- wybetonowane źródło po prawej stronie ul. Kątek za
Karczmiskiem. Woda wypływała spod kamieni do baduni.
5. Koło Gruntowskiego 111- przy skręcie na Kątek. Zimą kiernica i badunia obijana
deskami, ponieważ woda parowała i była ciepła.
5. Koło Andrzeja Poszwy 85
6. Koło Mikołaja Marcijasia 91
7. Koło Zaleskiego Szczepana 106
8. Na Kamiennej Górze r11; wspólna dla 4 rodzin
9. "Do Kierniczki";- źródło na pastwisku Huk. Tam pojono bydło.

Mazur Franciszek 104- prywatna
Mikołaj Miazgowski 146 sam przekopał rów do rzeki Huk i na źródle miał kiernicę i badunię.


Opracowanie:
Bukowina - Adolf Głowacki
Kamionka- Maria Zaleska / Dec/
Komentarze
Brak komentarzy.
Dodaj komentarz
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
Oceny
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.

Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.

Brak ocen.
Copyright ©Grupa Przyjaciół Milna. Wykonanie: Remek Paduch & Kazimierz Dajczak 2008-2018