Strona Główna ˇ Forum ˇ Zdjęcia ˇ Teksty ˇ Szukaj na stronieCzwartek, Grudnia 12, 2024
Nawigacja
Portal
  Strona Główna
  Forum
  Wszystkie teksty
  Mapa serwisu

Ilustracje
  Galeria zdjęć
  Album
  Stare mapy
  Stare pieczęcie

Teksty
  Historia
  Przodkowie
  Czasy Pawlikowskich
  Czasy przedwojenne
  II wojna światowa
  Po wojnie
  Zasłużeni Milnianie
  Adolf Głowacki:
Milno - Gontowa
  Ze starych gazet

Plany zagród
  Mapka okolic Milna
  Milno - Bukowina
  Milno - Kamionka
  Milnianie alfabetycznie
  Gontowa
  Gontowianie alfabetycznie

Literatura
  papierowa
  z internetu

Linki
  Strony o Kresach
  Przydatne miejsca
  Biblioteki cyfrowe

Konktakt
  Kontakt z autorami

Na stronie
Milno na Podolu
Najnowszy użytkownik:
Karolina
serdecznie witamy.

Zarejestrowanych Użytkowników: 159
Nieaktywowany Użytkownik: 0

Użytkownicy Online:

EwelinaZajac 1 tydzień
maria 1 tydzień
Kazimierz 1 tydzień
dark 3 tygodni
Jozef 7 tygodni
zbiniud18 tygodni
WEBHELA30 tygodni
zenekt31 tygodni
sierp34 tygodni
MarianSz44 tygodni

Gości Online: 2

Twój numer IP to: 18.97.14.88

Artykuły 331
Foto Albumy 67
Zdjęcia w Albumach 1883
Wątki na Forum 47
Posty na Forum 133
Komentarzy 548
Logowanie
Nazwa Użytkownika

Hasło

Zapamiętaj mnie



Rejestracja
Zapomniane hasło?
Zagłosuj na nas

KRESY

Gwara Milna
Pisząc ten artykuł zapoznałam się z publikacją prof. Karola Dejny "Gwara Milna"; "Rozprawy Komisji Językowej";, t. 4.ŁTN oraz 2 art. p. mgr Renaty Modzelewskiej "O słownictwie Milna"; i "Słownik- indeks zapisek terenowych Karola Dejny z Milna w Tarnopolskiem"; zamieszczonych w książce p.t. "Język Mniejszości w otoczeniu obcym"; pod redakcją Janusza Riegera.

Gwarą Milna zainteresował się prof. Karol Dejna urodzony 10 listopada 1911 roku w Wielkich Borkach koło Tarnopola. Profesor K. Dejna studiował filologię polską na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Był językoznawcą i slawistą. W pracy naukowej zajmował się dialektologią słowiańską. Był autorem ponad 100 prac naukowych.
W lipcu i sierpniu 1939 roku K. Dejna przeprowadził na terenie Milna badania naukowe.
Informatorami byli mieszkańcy przysiółka Bukowina: pani Maria Marcijaś- Ukrainka wychowana na Bukowinie, która po zamążpójściu mówiła po ukraińsku oraz pan Piotr Czapla lat 71- który do 1914 roku przebywał w Argentynie a potem służył w armii.
Prof. K. Dejna scharakteryzował gwarę Milna na podstawie materiałów zebranych podczas przysłuchiwania się luźnym rozmowom mieszkańców Milna.

W Atlasie historycznym Rzeczypospolitej Polskiejr30;Epoka przełomu z wieku XVI-go na XVII-sty. Dział II. "Ziemie Ruskie"; Rzeczypospolitej. A. Jabłonowski
Warszawa-Wiedeń 1889-1904 mapa 6, zaznaczone są dwie wioski: Miłokow i Bukowina. Potem pojawiła się nazwa Milno oznaczająca obszar, na którym pod koniec XVI wieku leżały te dwie wioski. Bukowiną nazwano jeden z przysiółków Milna a Miłoków znikł całkowicie w XVII wieku. Powstanie w XVIII wieku Milna być może łączyło się ze zmianą składu ludnościowego wsi.
Wtedy Milno stało się językową wyspą polską na ukraińskich terenach gwarowych.
Brak danych historycznych uniemożliwia wyjaśnienie czy wszyscy mieszkańcy pochodzili z jednego terenu gwarowego, czy też mówili różnymi gwarami polskimi.
Z zachowanych cech gwarowych mieszkańców Milna można sądzić, że wieś ta stanowiła pierwotnie różno gwarową grupę społeczną. Ważną rolę musiał odegrać język ogólnopolski i otaczające tą polską wyspę językową gwary ukraińskie.
Ludność Milna do ostatniej chwili posługiwała się swą gwarą na co dzień i nie uległa ukrainizacji.
Milnianie byli ludźmi dwujęzycznymi, znającymi oprócz swej gwary język ludności ukraińskiej. Dwujęzyczne społeczeństwo Milna bez trudu wymawiało krtaniowe dźwięczne "h"; zarówno w nie całkiem przyswojonych pod względem systemowym zapożyczeniach z ukraińskiego: taka hryz/a, hryzota, jak też przed nagłosowymi samogłoskami protetyczne "h";.
Wśród gwar, które zawierają ruskie elementy językowe, gwara Milna stanowi typ genetycznie odrębny.
Gwary wschodnio-lubelskie i podlasko-suwalskie ustaliły się przez spolszczenie ludności ruskiej natomiast gwara Milna była niewątpliwie polskiego pochodzenia.
Prawdopodobnie, że osiedleni w Milnie mieszkańcy mówili początkowo różnymi gwarami- bez nosówkowymi i z wymową nosówek.
Jedną z bardzo charakterystycznych właściwości systemu morfologicznego gwary Milna jest brak form męskoosobowych w zakresie rzeczowników, przymiotników i zaimków oraz czasowników.
Na podstawie polskich cech gwarowych można przypuszczać, że wszyscy lub w przeważającej części mieszkańcy Milna mówili dialektem małopolskim.

W gwarze Milna występują ślady mazurzenia. Śladów tych można by się dopatrywać w stałym używaniu " cy '; czy. Miało tu miejsce niewątpliwie świadome usuwanie tego mazurzenia. Nie jest wykluczone, że w obrębie tej wsi osiedlili się ludzie pochodzący z Mazowsza albo ulegli wpływowi gwar mazowieckich.

Gwara Milna posiada mieszany i równocześnie przejściowy charakter. Jest to spowodowane ścieraniem się różnych dialektów, przy czym jedne cechy gwarowe wypierane są prędzej a drugie wolniej.
Według prof. K. Dejny gwara Polaków, którzy przed 1945 rokiem zamieszkiwali w Milnie a potem wyjechali na Ziemie Odzyskane ulega i w dalszym ciągu będzie ulegała coraz szybszym zmianom dokonującym się pod wpływem szkoły, piśmiennictwa, radia i stykania się z ludnością mówiącą językiem ogólnopolskim czy innymi gwarami.
Gwara ta stanie się jednym ze składowych elementów tego dialektu, jaki zaczyna się formować na ziemiach zachodnich.
Badania prof. Karola Dejny nad gwarą Milna są obszerne i bezcenne. Mają one wartość historyczną i na pewno przyczynią się do dalszych badań naukowych młodego pokolenia dawnych milnian.

Pani mgr Renata Modzelewska w art. p.t. "O słownictwie Milna"; powołuje się na badania naukowe prof. K. Dejny.
Mówi, że: "Zebrany przez K. Dejnę materiał pokazuje silny wpływ języka ukraińskiego na leksykę Milna, ale także zachowanie w gwarze szeregu wyrazów ogólnopolskich, archaizmów, regionalizmów. Wśród licznych zapożyczeń z języka ukraińskiego znaczną część stanowią regionalizmy południowo-kresowe";.

Słownictwo Milna można podzielić na kilka grup:
1. Wyrazy ogólnopolskie- jest to liczna grupa wyrazów odpowiadających polszczyźnie literackiej.
2. Gwaryzmy- zalicza tu wyrazy nienależące do języka ogólnopolskiego, lecz występujące w różnych gwarach polskich
3. Archaizmy- do tej grupy zalicza wyrazy lub formy wyrazów, które uznawano za archaiczne na początku XX w. Zachowały się w wielu gwarach, także na Kresach.
4. Regionalizmy Kresowe- do tej grupy zalicza się wyrazy wykazujące lokalizację ograniczoną do terenu Kresów południowo-wschodnich. Są to głównie zapożyczenia z języka ukraińskiego
5. Zapożyczenia- głównie z języka ukraińskiego oraz kilka wyrazów z języka niemieckiego-z terminologii wojskowej/ informator służył w armii/.

Słownik zawierający około 900 haseł został opracowany na podstawie notatek prof. K. Dejny z przeprowadzonych w 1939 r. badań terenowych w Milnie. Zamieszczono w nim wszystkie odnotowane przez K. Dejnę leksemy.

Opracowała Maria Zaleska z.d Dec
Komentarze
Brak komentarzy.
Dodaj komentarz
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
Oceny
Dodawanie ocen dostępne tylko dla zalogowanych Użytkowników.

Proszę się zalogować lub zarejestrować, żeby móc dodawać oceny.

Brak ocen.
Copyright ©Grupa Przyjaciół Milna. Wykonanie: Remek Paduch & Kazimierz Dajczak 2008-2018