 |
Nawigacja |
|
|
Milno na Podolu Najnowszy użytkownik:
szwerydaserdecznie witamy.
Zarejestrowanych Użytkowników: 156  Nieaktywowany Użytkownik: 0
Użytkownicy Online:
Gości Online: 4
Twój numer IP to: 3.133.109.211
| Artykuły | 331 |
| Foto Albumy | 67 |
| Zdjęcia w Albumach | 1882 |
| Wątki na Forum | 47 |
| Posty na Forum | 133 |
| Komentarzy | 547 |
|
|
|
|
|
|
Logowanie |
|
|
Zagłosuj na nas |
|
|
|
Gwara Milna |
|
|
Pisząc ten artykuł zapoznałam się z publikacją prof. Karola Dejny "Gwara Milna"; "Rozprawy Komisji Językowej";, t. 4.ŁTN oraz 2 art. p. mgr Renaty Modzelewskiej "O słownictwie Milna"; i "Słownik- indeks zapisek terenowych Karola Dejny z Milna w Tarnopolskiem"; zamieszczonych w książce p.t. "Język Mniejszości w otoczeniu obcym"; pod redakcją Janusza Riegera.
Gwarą Milna zainteresował się prof. Karol Dejna urodzony 10 listopada 1911 roku w Wielkich Borkach koło Tarnopola. Profesor K. Dejna studiował filologię polską na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Był językoznawcą i slawistą. W pracy naukowej zajmował się dialektologią słowiańską. Był autorem ponad 100 prac naukowych.
W lipcu i sierpniu 1939 roku K. Dejna przeprowadził na terenie Milna badania naukowe.
Informatorami byli mieszkańcy przysiółka Bukowina: pani Maria Marcijaś- Ukrainka wychowana na Bukowinie, która po zamążpójściu mówiła po ukraińsku oraz pan Piotr Czapla lat 71- który do 1914 roku przebywał w Argentynie a potem służył w armii.
Prof. K. Dejna scharakteryzował gwarę Milna na podstawie materiałów zebranych podczas przysłuchiwania się luźnym rozmowom mieszkańców Milna.
W Atlasie historycznym Rzeczypospolitej Polskiejr30;Epoka przełomu z wieku XVI-go na XVII-sty. Dział II. "Ziemie Ruskie"; Rzeczypospolitej. A. Jabłonowski
Warszawa-Wiedeń 1889-1904 mapa 6, zaznaczone są dwie wioski: Miłokow i Bukowina. Potem pojawiła się nazwa Milno oznaczająca obszar, na którym pod koniec XVI wieku leżały te dwie wioski. Bukowiną nazwano jeden z przysiółków Milna a Miłoków znikł całkowicie w XVII wieku. Powstanie w XVIII wieku Milna być może łączyło się ze zmianą składu ludnościowego wsi.
Wtedy Milno stało się językową wyspą polską na ukraińskich terenach gwarowych.
Brak danych historycznych uniemożliwia wyjaśnienie czy wszyscy mieszkańcy pochodzili z jednego terenu gwarowego, czy też mówili różnymi gwarami polskimi.
Z zachowanych cech gwarowych mieszkańców Milna można sądzić, że wieś ta stanowiła pierwotnie różno gwarową grupę społeczną. Ważną rolę musiał odegrać język ogólnopolski i otaczające tą polską wyspę językową gwary ukraińskie.
Ludność Milna do ostatniej chwili posługiwała się swą gwarą na co dzień i nie uległa ukrainizacji.
Milnianie byli ludźmi dwujęzycznymi, znającymi oprócz swej gwary język ludności ukraińskiej. Dwujęzyczne społeczeństwo Milna bez trudu wymawiało krtaniowe dźwięczne "h"; zarówno w nie całkiem przyswojonych pod względem systemowym zapożyczeniach z ukraińskiego: taka hryz/a, hryzota, jak też przed nagłosowymi samogłoskami protetyczne "h";.
Wśród gwar, które zawierają ruskie elementy językowe, gwara Milna stanowi typ genetycznie odrębny.
Gwary wschodnio-lubelskie i podlasko-suwalskie ustaliły się przez spolszczenie ludności ruskiej natomiast gwara Milna była niewątpliwie polskiego pochodzenia.
Prawdopodobnie, że osiedleni w Milnie mieszkańcy mówili początkowo różnymi gwarami- bez nosówkowymi i z wymową nosówek.
Jedną z bardzo charakterystycznych właściwości systemu morfologicznego gwary Milna jest brak form męskoosobowych w zakresie rzeczowników, przymiotników i zaimków oraz czasowników.
Na podstawie polskich cech gwarowych można przypuszczać, że wszyscy lub w przeważającej części mieszkańcy Milna mówili dialektem małopolskim.
W gwarze Milna występują ślady mazurzenia. Śladów tych można by się dopatrywać w stałym używaniu " cy '; czy. Miało tu miejsce niewątpliwie świadome usuwanie tego mazurzenia. Nie jest wykluczone, że w obrębie tej wsi osiedlili się ludzie pochodzący z Mazowsza albo ulegli wpływowi gwar mazowieckich.
Gwara Milna posiada mieszany i równocześnie przejściowy charakter. Jest to spowodowane ścieraniem się różnych dialektów, przy czym jedne cechy gwarowe wypierane są prędzej a drugie wolniej.
Według prof. K. Dejny gwara Polaków, którzy przed 1945 rokiem zamieszkiwali w Milnie a potem wyjechali na Ziemie Odzyskane ulega i w dalszym ciągu będzie ulegała coraz szybszym zmianom dokonującym się pod wpływem szkoły, piśmiennictwa, radia i stykania się z ludnością mówiącą językiem ogólnopolskim czy innymi gwarami.
Gwara ta stanie się jednym ze składowych elementów tego dialektu, jaki zaczyna się formować na ziemiach zachodnich.
Badania prof. Karola Dejny nad gwarą Milna są obszerne i bezcenne. Mają one wartość historyczną i na pewno przyczynią się do dalszych badań naukowych młodego pokolenia dawnych milnian.
Pani mgr Renata Modzelewska w art. p.t. "O słownictwie Milna"; powołuje się na badania naukowe prof. K. Dejny.
Mówi, że: "Zebrany przez K. Dejnę materiał pokazuje silny wpływ języka ukraińskiego na leksykę Milna, ale także zachowanie w gwarze szeregu wyrazów ogólnopolskich, archaizmów, regionalizmów. Wśród licznych zapożyczeń z języka ukraińskiego znaczną część stanowią regionalizmy południowo-kresowe";.
Słownictwo Milna można podzielić na kilka grup:
1. Wyrazy ogólnopolskie- jest to liczna grupa wyrazów odpowiadających polszczyźnie literackiej.
2. Gwaryzmy- zalicza tu wyrazy nienależące do języka ogólnopolskiego, lecz występujące w różnych gwarach polskich
3. Archaizmy- do tej grupy zalicza wyrazy lub formy wyrazów, które uznawano za archaiczne na początku XX w. Zachowały się w wielu gwarach, także na Kresach.
4. Regionalizmy Kresowe- do tej grupy zalicza się wyrazy wykazujące lokalizację ograniczoną do terenu Kresów południowo-wschodnich. Są to głównie zapożyczenia z języka ukraińskiego
5. Zapożyczenia- głównie z języka ukraińskiego oraz kilka wyrazów z języka niemieckiego-z terminologii wojskowej/ informator służył w armii/.
Słownik zawierający około 900 haseł został opracowany na podstawie notatek prof. K. Dejny z przeprowadzonych w 1939 r. badań terenowych w Milnie. Zamieszczono w nim wszystkie odnotowane przez K. Dejnę leksemy.
Opracowała Maria Zaleska z.d Dec
|
|
|
|
|
|
Komentarze |
|
|
Dodaj komentarz |
|
|
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
|
|
|
|
|
|
Oceny |
|
|
Portal
v6.01 || eXtreme fusion by eXtreme Crew © 2003-2005