Dawni Milnianie - pasiecznik Jan Bosakowski
Dodane przez Remek dnia Stycznia 16 2016 19:51:17
DAWNI MILNIANIE – PASIECZNIK JAN BOSAKOWSKI
Według wieku podanego w księdze zgonów Jan Bosakowski urodził się około 1788 roku. Był synem Jakuba Bosakowskiego i Teresy. Żona Jana była Anna z domu Baran, córka Andrzeja i Marianny. Wiemy o pięciorgu ich dzieciach:
1) Bosakowska Tekla, ur. ok. 1818, po mężu Glińska, żona innego pasiecznika, Marcina Glińskiego
2) Bosakowski Bazyli (ur. ok. 1821/1822), mieszkający w Załoźcach, mąż Rozalii zd. Kwaśnickiej,
3) Bosakowski Piotr, ur. 1824, mąż 1) Anny zd. Kociubińskiej, 2) Marii zd. Bobowskiej 1mo voto Bencał
4) Bosakowski Antoni, ur. 1829
5) Bosakowski Jakub, ur. 1834, mąż 1) Dominiki zd. Łucyk, 2) Marii zd. Kozła
W swojej skardze do dziedzica Gwalberta Pawlikowskiego, spisanej w maju 1851 roku, Jan Bosakowski wspomina, że jest na służbie już od 30 lat, czyli objął pasiekę w Milnie około 1821 roku. Tu ciekawe pytanie, skąd pochodził? Czy z Milna? Chrztów dwójki jego najstarszych dzieci nie znaleźliśmy w księgach załozieckich.
W okresie udokumentowanym naszymi źródłami historycznymi, Jan Bosakowski jest już doświadczonym fachowcem pasiecznikiem, czyli pszczelarzem. Zarabiał 5 florenów kwartalnie, podczas gdy jego kolegom płacono 3 floreny 45 krajcarów. Niestety, część tej sumy dominium potrącało mu na czynsz za kawałek gruntu przy pasiece, z którego Bosakowski korzystał. Zwykle było to 5 florenów rocznie (czyli jego kwartalny zarobek jako pszczelarza). Pobierał także "ordynację" - czyli dodatek żywnościowy. Półrocznie było to 16 garnców pszenicy ozimej "czelnej", 1 korzec i 24 garnce "czelnego" żyta, 1 korzec i 16 garnców "czelnego" jęczmienia, 1 korzec "czelnej" hreczki i 8 garnców grochu.
Bosakowski był zaufanym pracownikiem dominium. Świadczą o tym jego podroże służbowe, gdzie oprócz towarów, powierzano jego opiece także pieniądze na różne zakupy. W roku 1844 nadzorował transport grochu i miodu do Medyki. W roku 1847 jeździł w sprawie zakupu nowych uli do miejscowości Czepele, a w roku 1849 też w sprawie uli - do majątku Pieniaki.
Niestety, dominium bezlitoście wykorzystywało tego człowieka. Był uzdolnionym rzemieślnikiem - amatorem i wykonywał różne prace dla majątku, głównie bednarskie - drewniane beczki, konewki i tym podobne - a nawet przenośną toaletę do nowego aresztu. Lecz płacono mu zaledwie ułamek sumy, którą wziąłby za taką pracę zawodowy bednarz. Dla Bosakowskiego pewnie każdy grosz się liczył, szczególnie gdy czwartą część jego zarobków odciągano na spłatę czynszu. Godził się więc na takie niekorzystne stawki i oczywisty wyzysk. Najgorsze miało dopiero nadejść. Oprócz opłaty za dzierżawę gruntu, od roku 1849 zaczęto mu potrącać dodatkowe 12 florenów rocznie za drzewka owocowe w sadku koło jego pasieki. Zapewne on sam je tam posadził, a w każdym razie przez wiele lat korzystał z nich bez żadnych opłat. Miarka się jednak przebrała w 1851 roku, gdy dominium zatrzymało Janowi (i pięciu innym pasiecznikom) półroczne pensje i kwartalną "ordynację". Napisali wtedy skargę do samego dziedzica Pawlikowskiego, w której pokornie upominali się o swoją krzywdę.
Przy okazji tej skargi pojawia się ciekawe pytanie, czy Jan Bosakowski umiał czytać i pisać? Skarga pszczelarzy różni się od innych skarg Milnian nieco archaicznym, w stylu XVIII wieku, charakterem pisma. Kaligrafia różnych pokątnych pisarzów, wynajmowanych przez niepiśmiennych chłopów, wygląda inaczej. Ktokolwiek był autorem skargi pasieczników - prawdopodobnie uczęszczał do szkół w XVIII wieku. Bosakowski wymienia się tam w pierwszej osobie i nie jest na dole podpisany. Był też najstarszy z nich wszystkich. Naszym zdaniem mógł on być autorem pisma.
Według spisu pasiek należących do folwarku Milno, podpisanego 25 lipca 1851 przez sędziego Kornela Kövessa, na terenie pasieki Jana Bosakowskiego znajdowały się trzy budynki. "Pomieszkanie Pasiecznika grodzone, słomą pokryte", "stajenka na bydło" i "stebnik dylami obłożony". W tym ostatnim budynku na czas zimy przechowywano ule. Niestety, żaden dokument nie podaje lokalizacji tej pasieki. Zawsze pisano o niej "pasieka Bosakowskiego", widocznie dla ówczesnych było to oczywiste. Patrząc na mapę katastralną Milna, której skany znajdują się w posiadaniu projektu "Olejów na Podolu", tylko jedna pasieka pasuje do tego opisu. Znajdowała się ona poniżej pola zwanego "Za winnicą", niedaleko kamieniołomu przy Kamienieckiej Dębinie.
Do wykonania mapy użyto oryginalnych płyt litograficznych z pierwszego wydania (prawdopodobnie około 1830), na których naniesiono nowe budynki, powstałe później. I tak, żółty (czyli drewniany) budynek, istniejący już w czasie I wydania mapy, był to prawdopodobnie budynek mieszkalny ("pomieszkanie pasiecznika"). Obok na działce 3260 znajdował się ogród warzywny. Działka 3257 to właściwa pasieka, ogrodzona płotem. Powyżej znajdują dwa budynki, powstałe już po pierwszym wydaniu mapy (zaznaczono je czerwoną kreskowaną linią). Naszym zdaniem mogą to być stebnik (budynek po prawej, bliżej pasieki?) i stajenka dla bydła. Na mapie nigdzie nie jest zaznaczony sadek, co może świadczyć, że około 1830 takowy jeszcze nie istniał - być może drzewka posadził sam Bosakowski. Tym większa krzywda spotkałaby tego człowieka, jeśli za pożytki z tych drzew zasądzono mu dodatkową opłatę.
Jan Bosakowski zmarł 27 listopada 1859 roku w domu nr 219 w Milnie, opatrzony sakramentami, w wieku 71 lat. Jako przyczynę zgonu zapisano "Tussis" (kaszel). Pochowano go 29 listopada 1859 na cmentarzu rzymsko-katolickim w Załoźcach, zmarłego odprowadzał ksiądz wikariusz Józef Czerwiński. Jego żona Anna Bosakowska z domu Baran przeżyła męża, bo przy jego zgonie była zapisana jako osoba żyjąca. Lecz nie wiemy, jakie były jej dalsze losy. W rocznikach ksiąg rzymsko-katolickich z Załoziec, których kopiami dysponujemy, nie ma zapisu o jej zgonie. Potomkowie Jana Bosakowskiego osiedli w Załoźcach, gdzie żyło ich wielu aż do II wojny światowej.
Rok 1841
14 grudnia 1841
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono pensję za okres od 1 czerwca do końca listopada 1841 - 4 floreny.
(źródło: "Księga przychodów i rozchodów majątku Milno od 13 lipca 1841 do 24 października 1843").
Rok 1842
30 maja 1842
Pasiecznikowi Janowi Bosakowskiemu wypłacono półroczną pensję do końca maja - 10 florenów.
(źródło: "Księga przychodów i rozchodów majątku Milno od 13 lipca 1841 do 24 października 1843").
17 lipca 1842
Bosakowski zapłacił czynsz za rok 1841 od sianożęci przy pasiece - 12 florenów i 30 krajcarów.
(źródło: "Księga przychodów i rozchodów majątku Milno od 13 lipca 1841 do 24 października 1843").
5 grudnia 1842
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono półroczną pensję do 1 grudnia - 10 florenów.
(źródło: "Księga przychodów i rozchodów majątku Milno od 13 lipca 1841 do 24 października 1843").
Rok 1843
12 czerwca 1843
Pasiecznik Bosakowski otrzymał wypłatę za pół roku pracy - 10 reńskich. Tych pieniędzy chyba nie dostał do ręki, bo w następnej linijce znajduje się informacja, że tego samego dnia zapłacił czynsz za rok 1842 w wysokości 12 reńskich i 30 krajcarów.
(źródło: "Księga przychodów i rozchodów majątku Milno od 13 lipca 1841 do 24 października 1843").
sierpień 1843
Na liście ordynariuszów folwarku, pod numerem 29, figuruje "Jan Bossakowski Pasiecznik". Z dokumentu wynika, że otrzymywał półrocznie stały "deputat" żywnościowy w wysokości 16 garnców pszenicy ozimej "czelnej", 1 korzec i 24 garnce "czelnego" żyta, 1 korzec i 16 garnców "czelnego" jęczmienia, 1 korzec "czelnej" hreczki i 8 garnców grochu.
(źródło: Rozchód katygoriczny[!] Zbóż w ZiarnieFolwarku Miliańskiego[!] od dnia 1go Augusta 1842 do d. 1go Augusta 1843.)
między 11 a 18 listopada 1843
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono pensję za 5 miesięcy do 1 listopada 1843 - 8 florenów i 20 krajcarów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Milnianskiey od 11 do 18 Listopada 1843.)
między 26 listopada 2 grudnia 1843
Janowi Bosakowskiemu "za robotę bednarską w gorzelni" zapłacono 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Milnianskiey od 26 Listopada do 2 Grudnia 1843.)
Rok 1844
między 5 a 11 lutego 1844
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono "zasług" do 1 lutego 1844 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey od 5 do 11 Lutego 1844.)
między 5 a 11 maja 1844
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 Maja 1844 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Milniańskiey od 5 do 11 Maja 1844.)
między 12 a 19 października 1844
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 sierpnia 1844 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowej Milniańskiej od 12 do 19 Października 1844.)
między 19 a 26 października 1844
Z Milna do Medyki wyjechały dwie fury z grochem i miodem. Transport nadzorował pasiecznik Jan Bosakowski, któremu wydano na drogę 7 florenów i 30 krajcarów do wyrachowania się.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowej Milniańskiej od 19 do 26 Października 1844.)
Rok 1845
między 1 a 8 marca 1845
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono półroczną pensję do 1 lutego 1845 - 10 florenów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Milniańskiey od 1 do 8 Marca 1845.)
między 25 maja a 6 czerwca 1845
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 maja 1845 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Milniańskiey od 25 Maja do 6 Czerwca 1845.)
między 31 sierpnia a 7 września 1845
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 sierpnia 1845 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy prowentowey Milniańskiey od 31go Sierpnia do 7 Września 1845.)
między 30 listopada a 27 grudnia 1845
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 listopada 1845 - 5 florenów. W tym samym raporcie jest też zapis, że Bosakowski zapłacił czynsz za rok 1845 z użytkowanego przez siebie gruntu koło pasieki. Ten czynsz wynosił 5 florenów. Czyli do ręki nie dostał ani krajcara. Cały jego kwartalny zarobek dominium potrąciło sobie na zapłatę czynszu.
(źródło: Rapport Kassy prowentowey Milniańskiey od 30go Listopada do 27go Grud. 1845.)
Rok 1846
między 15 a 21 lutego 1846
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 lutego 1846 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy prowentowey Milniańskiey od 15 do 21 Lutego 1846.)
między 6 a 19 czerwca 1846
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję do 1 maja 1846 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Kassy prowentowej milnenskiej od dnia 6go do 19go Czerwca 1846.)
między 4 a 11 października 1846
W ramach odrabiania pańszczyzny mileńscy poddani przepracowali 20 dni pieszych z siekierami przy reperacji stebnika w pasiece Jana Bosakowskiego.
(źródło: Rapport No 10 z Czynności Pańszczyzny Tygodniowey od dnia 4 do 11 Października 1846.)
Rok 1847
między 6 a 13 czerwca 1847
Jan Bosakowski otrzymał zapłatę 3 floreny i 43 krajcary za różne roboty bednarskie dla skarbu - 12 sztuk "podstawiów", 12 sztuk konewek usznych do wódki, 3 nowe półbeczki na miód, 1 beczka do wożenia wody na folwarku oraz 1 beczka na mąkę do Medyki "4 korce w sobie zawierająca". Jak na tak dużą ilość wykonanych przedmiotów zapłata nie była zbyt wielka i dominium skrzywdziło tego człowieka. W innym rachunku z lutego tegoż roku bednarz Abraham Wilner otrzymał 3 floreny i 45 krajcarów za wykonanie tylko trzech beczek - mamy więc tu możliwość porównania. Ale Bosakowski był w trudnej sytuacji materialnej. Jedną czwartą jego zarobków potrącano jako czynsz za użytkowany przez niego kawałek ziemi koło pasieki. Zapewne i te 3 floreny i 43 krajcary były dla niego zarobkiem nie do pogardzenia, dlatego zgodził się na taką niekorzystną zapłatę.
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 6go do 13go Czerwca 1847.)
między 20 a 27 czerwca 1847
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję za okres od 1 lutego do 1 maja 1847 - 5 florenów. Co ciekawe, w raportach kasowych nie ma śladu o zapłacie Bosakowskiemu pieniędzy za kwartał do 1 lutego 1847.
Bosakowski pojechał także z czterema furami do miejscowości Czepiele, po zakupione 60 sztuk uli na potrzeby pasiek skarbowych. Na tę podróż otrzymał 12 krajcarów "viales".
(źródło: Rapport Kassy Prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 20go do 27go Czerwca 1847.)
między 8 a 15 sierpnia 1847
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję za okres od 1 maja do 1 sierpnia 1847 - 5 florenów.
(źródło: Rapport N. 2. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 8go do 15go Augusta 1847.)
między 24 a 30 października 1847
Reperowano dach na stebniku u Bosakowskiego. Zużyto na ten cel 3 krokwie osikowe.
(źródło: Nro 13. Rapport tygodniowy przychodów i rozchodów lasowych od 24go do 30go Października 1847.)
między 12 a 19 grudnia 1847
Pasiecznikowi Janowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję od 1 sierpnia do 1 listopada 1845 - 5 florenów. W tym samym raporcie jest zapis, że Bosakowski zapłacił czynsz za rok 1847 z użytkowanego przez siebie gruntu koło pasieki. Ten czynsz wynosił 5 florenów. Czyli cały jego kwartalny zarobek dominium potrąciło na zapłatę czynszu.
(źródło: Rapport Nro 18. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od 12go do 19go Grudnia 1847.)
Rok 1848
między 20 a 27 lutego 1848
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję za okres od 1 listopada 1847 do 1 lutego 1848 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Nro 28. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 20go do dnia 27go Lutego 1848.)
między 30 kwietnia a 7 maja 1848
Pasiecznikowi Janowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję za okres od 1 lutego do 1 maja 1848 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Nro 38. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 30go Kwietnia do 7go Maja 1848.)
między 21 a 28 maja 1848
Pasiecznik Bosakowski otrzymał 6 florenów i 12 krajcarów zapłaty za różne prace bednarskie dla dominium. Z rachunku wynika, że wykonał 2 beczki z leguminą na transport do Medyki, 4 beczki na miód, 1 baryłkę na olej do Medyki, 1 faskę z miodem do Medyki, 1 beczkę do wody dla owczarni, 1 "szafel" z pokrywą do aresztu (zapewne chodziło o przenośną toaletę typu wiadro) i 4 "szafle do noszenia brahy w wołowni". Kolejny raz bardzo niewielka wypłata za olbrzymią ilość pracy.
(źródło: Rapport Nro 41. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od 21go do 28go Maja 1848.)
między 13 a 20 sierpnia 1848.
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję za okres od 1 maja do 1 sierpnia 1848 - 5 florenów.
(źródło: Rapport Nro 3. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 13go do dnia 20go Sierpnia 1848.)
między 5 a 12 listopada 1848
Pasiecznikowi Janowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję od 1 sierpnia do 1 listopada 1848 - 5 florenów, potrącając jednocześnie te same 5 florenów na czynsz gruntowy za rok 1848.
(źródło: Rapport Nro 15. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 5go do 12go Listopada 1848.)
Rok 1849
między 11 a 18 lutego 1849
Pasiecznik Bosakowski otrzymał kwartalną pensję za okres od 1 listopada 1848 do 1 lutego 1849 - 5 florenów.
(źródło: Rapport No 29. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 11go do 18go Lutego 1849.)
między 20 a 27 maja 1849
Pasiecznik Bosakowski otrzymał kwartalną pensję za okres do 1 maja 1849 - 5 florenów.
(źródło: Rapport No 43. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 20go do dnia 27go Maja 1849.)
między 10 a 17 czerwca 1849
Jan Bosakowski wraz z gorzelnikiem Skowrońskim i trzema fornalami pojechał do Pieniak, w sprawie zakupu 250 uli do pasiek skarbowych. Na drogę wydano im 5 florenów i 45 krajcarów "strawnego".
(źródło: Rapport No 46. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 10go do 17go Czerwca 1849.)
między 1 a 8 lipca 1849
Wyarendowano dwa małe sady owocowe jeden koło pasieki Bosakowskiego, a drugi za pasieką za sumę 20 florenów każdy. Odebrano jako zaliczkę 25 florenów.
(źródło: Rapport No 49. Kassy prowentowey Dóbr Milna za czas od dnia 1go do 8go Lipca 1849.)
między 8 a 15 lipca 1849
Odebrano od Jana Bosakowskiego 12 florenów za wyarendowane drzewka owocowe w pasiekach skarbowych.
(źródło: Rapport No 50. Kassy prowentowey Dóbr Milna za czas od dnia 8go do 15go Lipca 1849.)
między 12 a 19 września 1849
Jan Bosakowski otrzymał otrzymał kwartalną pensję za okres do 1 sierpnia 1849 - 5 florenów.
(źródło: Rapport No 54[! powtórzona numeracja!]. Kassy prowentowey Dóbr Milna za czas od dnia 12go do 19go Sierpnia 1849.)
między 14 a 20 października 1849
Remontowano stebnik u Bosakowskiego - wykaz użytego materiału (1 krokiew dębowa i 10 łat lipowych) wskazuje, że chodziło o naprawę dachu.
(źródło: Rapport N. 16. tygodniowych przychodów i rozchodów lasowych od 14go do 20go 8bris 1849.)
między 23 a 30 grudnia 1849
Pasiecznik Bosakowski otrzymał pensję kwartalną za okres do 1 listopada 1849 - 5 florenów. Te same 5 florenów odebrano od niego na czynsz gruntowy za rok 1849.
(źródło: Rapport No 74. Kassy prowentowey Dóbr Milna za czas od dnia 23go do 30go Grudnia 1849.)
Rok 1850
między 10 a 17 lutego 1850
Pasiecznikowi Bosakowskiemu wypłacono kwartalną pensję za okres do 10 lutego 1850 - 5 florenów. Otrzymał także 9 florenów i 12 krajcarów za różne prace bednarskie dla majątku Milno. W tym 8 florenów za 20 półbeczków na miód, 24 krajcary za jakieś nie opisane naczynie (naczynia?) o objętości półkorzec i ćwieć, 24 krajcary za dwie konewki na wodę do folwarku i 24 krajcary za jedną baryłkę na wódkę do Medyki.
(źródło: Rapport No 7. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od 10go do 17go Lutego 1850.)
między 5 a 12 maja 1850
Pasiecznik Jan Bosakowski otrzymał kwartalną pensję za okres do 1 maja 1850 - 5 florenów
(źródło: Rapport No 19. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 5go do 12go Maja 1850.)
między 15 a 22 września 1850
Pasiecznik Jan Bosakowski otrzymał pensję kwartalną za okres do 1 sierpnia 1850 - 5 florenów.
(źródło: Rapport No 38. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 15go do 22go Września 1850.)
Rok 1851
między 12 a 19 stycznia 1851
Jan Bosakowski otrzymał kwartalną pensję za okres do 1 sierpnia do 1 listopada 1850 - 5 florenów. Te same 5 florenów odebrano od niego na czynsz gruntowy za rok 1850.
(źródło: Rapport No 3. Kassy prowentowey Dóbr Milna za Czas od dnia 12go do 19go Stycznia 1851.)
26 lipca 1851
Według wykazu pszczół w pasiekach skarbowych majątku Milno, w pasiece Jana Bosakowskiego znajdowało się 117 uli starych pszczół, 11 uli nowo wyrojonych i 65 uli opróżnionych.
(źródło: Wykaz Pczół[!] W Pasiekach Skarbowe[!] Państwo Milno. Dokument datowany Milno 26 Lipca 1851).